Partnerzy serwisu:
Zastrzeżenie kary umownej może pełnić rolę dyscyplinującą wykonawców. Niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy skutkuje obowiązkiem naprawienia szkody. Instytucja kary umownej regulowana jest w artykułach Kodeksu cywilnego.

Pytanie

Wykonawca oddał budynek 7 dni po umownym terminie. Została naliczona kara umowna i potrącona z ostatniej faktury. Wykonawca wystąpił do sądu o zwrot według niego niesłusznie naliczonej kary. Wyrokiem sądu I instancji inwestor ma zwrócić karę, bo wykonawca wykonywał prace po terminie, ale zakwalifikowano je jako usuwanie usterek. Inwestor wystąpił do sądu II instancji. W grudniu 2010 przy odbiorze stwierdzono usterki i wyznaczono termin ich usunięcia na dzień 30 czerwca 2011 r. W kwietniu br. w czasie przeglądu technicznego po sezonie grzewczym ujawniły się nowe usterki. Termin ich usunięcia ustalono również na 30 czerwca br. Po kilkakrotnym napominaniu usterki zostały usunięte 2 miesiące po terminie. Znowu została naliczona kara. Biorąc pod uwagę fakt, że kara jest duża, wykonawca wystąpi do sądu, a ten karę zmiarkuje. Wiem, że po zakończeniu naszych sporów wykonawca wystąpi o referencje. Czy należy je wydać? Czy fakty niewykonania w terminie należy zaznaczyć w referencjach?

Odpowiedź

Niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy skutkuje obowiązkiem naprawienia szkody. Odszkodowanie można zastrzec jako konieczność zapłacenia przez dłużnika stosownych kar umownych. Fakt dobrowolnego zapłacenia kary umownej przez wykonawcę może oznaczać, że zobowiązanie zostało wykonane należycie.

Zastrzeżenie kary umownej może pełnić rolę odszkodowawczą, a także rolę dyscyplinującą wykonawców. Instytucja kary umownej jest regulowana w art. 483-485 Kodeksu cywilnego.

W przypadku kary umownej istnieją pewne ograniczenia skutkujące jej obniżeniem w stosunku do kwoty określonej w umowie. Zasada ta określana jest jako miarkowanie kary umownej. Kodeks cywilny stanowi, że (art. 484 § 1 i 2) "w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody", jednak "jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana".

Stanowi to o szczególnej sytuacji, w której wysokość kary jest nieadekwatna do wielkości szkody zamawiającego.

Miarkowanie kary umownej

W przypadku zobowiązania w większej części zrealizowanego kara umowna może być naliczona od części niezrealizowanej , a nie od całości zamówienia. Z kolei pojęcie rażąco wygórowanej kary umownej zostało zinterpretowane wyrokiem Sądu Najwyższego z 9 lutego 2005 r. (II CK 420/04), zgodnie z którym "kara umowna może być uznana za rażąco wygórowaną, gdy jest ona równa bądź zbliżona do wysokości wykonanego z opóźnieniem zobowiązania, w związku z którym ją przewidziano. Nie jest jednak wykluczona w tej wysokości, jeżeli dłużnik za okres, za który została wyliczona, nie spełnił świadczenia w ogóle".

Brak zapłaty kary - nie musisz wydawać referencji

W świetle powyższych przepisów, w przypadku zakwestionowania przez wykonawcę kar umownych i wystąpienia na drogę sądową, jeśli sąd zmiarkuje kary umowne poprzez orzeczenie, że wysokość kar jest niewspółmierna do poniesionej szkody i nakaże ich zmniejszenie, uznać należy, że fakt naliczenia kar umownych był zasadny (jedynie ich wysokość nieodpowiednia), a co za tym idzie wykonawca nie wykonał należycie przedmiotu zamówienia.

Jednak w takim przypadku możesz wydać takiemu podmiotowi referencje, w chwili gdy tak naliczoną karę umowną wykonawca zapłaci. Brak zapłaty skutkować będzie odmową wydania referencji.

Jednak w związku z tym, że sąd w przypadku wykonawcy realizującego świadczenie opisane w Twoim pytaniu w ogóle zakwestionował słuszność i zasadność naliczenia kary umownej, uznać należy, że wykonawca dysponuje prawem do żądania wystawienia przez Ciebie dokumentów poświadczających należyte zrealizowanie robót budowlanych.

Podstawa prawna: art. 483-485 ustawy Kodeksu cywilnego

* Autorka jest wieloletnim praktykiem w dziedzinie zamówień publicznych, obecnie głównym specjalistą ds. zamówień publicznych w dużej instytucji zamawiającej.

www.portalzp.pl