Jeśli jesteś osobą zatrudnioną, to oprócz wynagrodzenia, przysługują ci także różne uprawnienia, uzależnione między innymi właśnie od stażu pracy. Obecnie do stażu pracy zaliczą ci się:
- Okresy zatrudnienia. To twoje zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru, spółdzielczej umowy o pracę. Okres zatrudnienia zostanie zaliczony do twojego stażu pracy nawet wtedy, jeśli zakończył się dyscyplinarnym zwolnieniem.
- Okresy składkowe, obejmujące np. twoją służbę wojskową czy pracę w służbach mundurowych.
- Okresy nieskładkowe. Zalicza się do nich np. pobieranie przez ciebie zasiłku chorobowego, urlop wychowawczy, czas pobierania świadczenia rehabilitacyjnego.
- Okresy twojego zatrudnienia za granicą.
- Inne okresy, takie jak prowadzenie przez ciebie gospodarstwa rolnego, pobieranie zasiłku dla bezrobotnych, pobierania stypendium w trakcie szkolenia lub stażu, twoje studia doktoranckie.
Na co ma wpływ staż pracy?
Ogólny staż pracy obejmuje wszystkie okresy zatrudnienia w trakcie twojej kariery zawodowej, niezależnie od liczby pracodawców. Zakładowy staż pracy odnosi się tylko do okresu twojego zatrudnienia u jednego pracodawcy.
Staż pracy ma wpływ na wiele różnych rzeczy. To od niego zależy twój urlop wypoczynkowy. Jeśli pracujesz krócej niż 10 lat, masz prawo do 20 dni urlopu. Jeśli twój staż pracy to co najmniej 10 lat, masz prawo do 26 dni urlopu. Także wysokość odprawy w przypadku zwolnienia zależy od twojego stażu pracy.
Od twojego zakładowego stażu pracy zależy natomiast okres wypowiedzenia. To:
- Dwa tygodnie, jeśli pracowałeś krócej niż 6 miesięcy.
- Miesiąc, jeśli byłeś zatrudniony co najmniej 6 miesięcy.
- Trzy miesiące, jeśli pracowałeś co najmniej trzy lata.
Awanse i konkursy na stanowiska — tutaj także może być wymagany określony staż pracy. Przykład: Piotr chce zmienić pracę, znalazł ogłoszenie o naborze na stanowisko w jednym z urzędów. Piotr ma odpowiednie wykształcenie, ale nie ma stażu pracy, o którym mowa w ogłoszeniu, bo prowadził przez lata jednoosobową działalność gospodarczą.
Od twojego stażu pracy uzależnione jest także nabycie prawa do nagrody jubileuszowej czy do kolejnego, wyższego jej poziomu.
Staż pracy nie jest warunkiem koniecznym do nabycia prawa do emerytury. Ma jednak wpływ na jej wysokość, Jeśli okaże się, że twoje świadczenie jest niższe, niż minimalna emerytura, może zostać podwyższone do tej kwoty, ale tylko pod warunkiem, że udowodnisz odpowiedni staż. To 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych w przypadku kobiet oraz 25 lat takich okresów w przypadku mężczyzn.
Ważna zmiana przepisów
Od lat pojawiały się argumenty, że prawo nie traktuje wszystkich równo. Teraz, jeśli prowadzisz firmę, nawet od wielu lat, i decydujesz się na pracę na etacie, będziesz traktowany, jak osoba podejmująca pracę po raz pierwszy, co będzie miało wpływ np. na wymiar twojego urlopu. Także jeśli pracowałeś kilka czy kilkanaście lat wyłącznie na umowie zlecenie, masz w świetle prawa niższy staż pracy, niż osoba zatrudniona na etacie od roku czy dwóch.
To się zmieni. 24 czerwca 2025 roku Rada Ministrów przyjęła już projekt Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wprowadzający modyfikację.
- Wiele osób nie miało możliwości wyboru, nie mogły po prostu wybrać sobie etatu. Były natomiast nierzadko wypychane np. na samozatrudnienie. Nie powinny być z tego powodu dłużej dyskryminowane. W odpowiedzi na ten problem przygotowaliśmy projekt przywracający elementarną sprawiedliwość na rynku pracy. Co to oznacza? Wyrównanie szans w dostępie do niektórych świadczeń pracowniczych – jak prawo do dłuższego urlopu czy nagród jubileuszowych, ale też do stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego – informuje ministerstwo.
Co się wliczy do stażu pracy?
Jak informuje ministerstwo, od 1 stycznia 2026 roku do okresu zatrudnienia wliczane będą m.in.:
- Okresy prowadzenia przez osobę fizyczną pozarolniczej działalności oraz okresy pozostawania osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność.
- Wykonywania umowy zlecenia lub o świadczenie usług.
- Wykonywania umowy agencyjnej.
- Pozostawania osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność (np. mąż czy żona pomagający w firmie).
- Pozostawania członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych.
- Okres innej, niż zatrudnienie działalności zarobkowej za granicą.
- Okres zawieszenia działalności gospodarczej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, za który zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Jak potwierdzić staż pracy?
Okresy, które wliczą się do twojego stażu pracy, muszą być potwierdzone zaświadczeniami, wydanymi przez ZUS.
- Okresy zatrudnienia niepodlegającego zgłoszeniu do ZUS oraz okresy innej, niż zatrudnienie, pracy zarobkowej za granicą będą natomiast potwierdzane na zasadach ogólnych reguł dowodowych. Co to znaczy? To na pracowniku spoczywać będzie ciężar udowodnienia okresu zatrudnienia — informuje ministerstwo.
Jak sprawdzisz w ZUS liczbę przepracowanych lat?
- Najprostszym sposobem jest skorzystanie z Platformy Usług Elektronicznych (PUE ZUS), gdzie po zalogowaniu się uzyskasz dostęp do swojego konta ubezpieczeniowego i sprawdzisz historię zatrudnienia oraz odprowadzanych składek.
- Możesz także wybrać się osobiście do placówki ZUS lub skontaktować się z nią telefonicznie.
- Wniosek o wydanie zaświadczenia będziesz mógł złożyć elektronicznie.
W przypadku okresów prowadzenia działalności gospodarczej również potwierdzać będzie je zaświadczenie z ZUS o opłaceniu za dany okres składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe.
Od 1 stycznia 2026 roku do twojego stażu pracy wliczane będą umowy zlecenia oraz agencyjne także te zawarte w przeszłości. Te okresy zatrudnienia będziesz mógł udowodnić, przedstawiając np. przelewy, rachunki, faktury.