Partnerzy serwisu:
Kontakt

Zatrzymanie wadium w zamówieniach publicznych: jak dochodzić zwrotu?

Zamówienia publiczne
Marek Okniński
Czy zwrotu wadium należy dochodzić poprzez odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej? (Fot. Shutterstock)
Przepisy Prawa zamówień publicznych przewidują konkretne przypadki, w których zatrzymanie wadium jest dopuszczalne. W praktyce jednak zdarzają się sytuacje, w których - w ocenie wykonawcy - wadium zostało zatrzymane bezpodstawnie. Jakie kroki może podjąć wykonawca, aby dochodzić jego zwrotu? Jakie środki prawne przysługują w takiej sytuacji?

Wadium w ustawie Prawo zamówień publicznych posiada fakultatywny charakter, w związku z tym zamawiający nie jest zobowiązany do nałożenia na wykonawców biorących udział w postępowaniu obowiązku jego złożenia, bez względu na wartość szacunkową udzielanego zamówienia.  

Należy nadmienić, że zamawiający przy ustalaniu wysokości kwoty wadium kieruje się wartością szacunkową zamówienia. Opierając się na powyższym, w postępowaniach, których wartość jest równa bądź przekracza kwoty progów unijnych, wysokość wadium nie może przekraczać 3 proc. wartości zamówienia. Natomiast w postępowaniach, których wartość nie przekracza progów unijnych, zamawiający ustala wysokość wadium na kwotę nie wyższą niż 1,5 proc. wartości zamówienia. 

Ogłoszenia z kategorii Przetargi

Zobacz wszystkie ogłoszenia Przetargi (20451)

Zasady zatrzymania wadium przez zamawiającego

Zasady zatrzymania wadium przez zamawiającego określa art. 98 ust. 6 pkt 1-3 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (tj. Dz. U. z 2024 r. poz. 1320 ze zm.).  

Wskazany przepis ma charakter restrykcyjny – zaistnienie okoliczności w nim wskazanych obliguje zamawiającego do zatrzymania wadium przetargowego wniesionego przez wykonawcę ubiegającego się o uzyskanie zamówienia publicznego. 

W praktyce udzielania zamówień publicznych zdarzają się jednak przypadki, w których – w ocenie wykonawcy – wadium zostało zatrzymane bezpodstawnie. Mając poczucie, że wadium zostało zatrzymane bez zaistnienia okoliczności wskazanych w art. 98 ust. 6 ustawy Pzp, wykonawcy są zainteresowani dochodzeniem bezpodstawnie zatrzymanej kwoty wadium.  

Czy zwrotu wadium należy dochodzić poprzez odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej?  

Opierając się na orzecznictwie KIO warto wskazać na wyrok z dnia 8 lutego 2024 r. (sygn. akt: KIO 164/24). Skład orzekający we wskazanym wyroku podkreślił, że przepis art. 505 Prawa zamówień publicznych należy interpretować w powiązaniu z art. 554 ust. 1 pkt 1 tej ustawy.  W konsekwencji, skoro odwołanie złożone wyłącznie na czynność zatrzymania wadium nie podlega uwzględnieniu z uwagi na brak wpływu ewentualnego naruszenia przepisów ustawy na wynik postępowania o udzielenie zamówienia, to należy uznać, że odwołujący nie posiada interesu w jego wniesieniu.  

Wykonawca, który chce dochodzić zwrotu wadium, powinien to robić na drodze postępowania cywilnego. 

Ze względu na powyższe warto przywołać orzeczenie Sądu Najwyższego, które znajduje zastosowanie również do aktualnie obowiązujących przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych.  

W postanowieniu z dnia 12.02.2014 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że „W stanie prawnym obowiązującym po nowelizacji ustawy z 29.01.2004 r. – Prawo zamówień publicznych, dokonanej z dniem 29.01.2010 r. przez ustawę z 2.12.2009 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1778) dopuszczalna jest droga sądowa do dochodzenia przez uczestnika postępowania zwrotu zatrzymanego przez zamawiającego na podstawie art. 46 ust. 4a wadium bez potrzeby uprzedniego wyczerpania trybu postępowania odwoławczego regulowanego przepisami Prawa zamówień publicznych. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2014 r., IV CSK 291/13)".  

Reasumując, składanie odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej w związku z bezzasadnym w ocenie wykonawcy zatrzymaniem kwoty wadium jest zbędne dla dochodzenia zwrotu zatrzymanego przez zamawiającego wadium – należy dochodzić zwrotu na drodze postępowania cywilnego.