Osoby z niepełnosprawnościami na rynku pracy

Jak zdobyć orzeczenie o stopniu niepełnosprawności?

W przypadku osób, które nie ukończyły 16. roku życia, orzeka się o niepełnosprawności bez ustalania jej stopnia. Osobom powyżej 16. roku życia orzeka się trzy stopnie niepełnosprawności: lekki, umiarkowany, znaczny. WAŻNE: choroba czy rodzaj niepełnosprawności nie uprawniają automatycznie do otrzymania orzeczenia. Komisja weźmie pod uwagę m.in. twój wiek, perspektywy rehabilitacji, objawy, postęp choroby i to, jak utrudnia ona codzienne życie.

Formalności załatwisz w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności w miejscu zamieszkania. W powiatowych zespołach do spraw orzekania o niepełnosprawności zasiadają m.in. lekarze, doradcy zawodowi, psychologowie. Musisz złożyć tam wniosek (druk zwykle udostępniony jest w internecie, skąd można go pobrać) wraz z wystawionym na specjalnym druku zaświadczeniem od lekarza prowadzącego. Zaświadczenie ważne jest tylko przez 30 dni od momentu wystawienia. Przygotuj także dokumentację medyczną: karty informacyjne z leczenia szpitalnego, zaświadczenia od specjalistów, wyniki badań, opinie psychologiczne itd.

Zespół ds. orzekania o niepełnosprawności wyznaczy ci termin stawienia się przed komisją. Posiedzenie powinno odbyć się w ciągu miesiąca od momentu złożenia kompletnego wniosku. W ciągu dwóch miesięcy, jeśli sprawa jest skomplikowana i zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności będzie potrzebował więcej czasu na jej rozpatrzenie.

Orzeczenie otrzymasz w terminie do 14 dni kalendarzowych od dnia posiedzenia. Możesz je otrzymać pocztą na adres wpisany we wniosku lub odebrać w zespole. Jeśli komisja podejmie niekorzystną decyzję, w ciągu 14 dni od otrzymania orzeczenia możesz się odwołać do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Jeśli orzeczenie wojewódzkiego zespołu także jest niekorzystne, możesz odwołać się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Musisz to zrobić przed upływem 30 dni od otrzymania orzeczenia wojewódzkiego zespołu.

Osoby z niepełnosprawnościami na rynku pracy

Czas pracy osoby z niepełnosprawnością reguluje ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 roku. Jeśli jesteś osobą z lekką niepełnosprawnością, twój czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Nie możesz także pracować w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej, chyba że lekarz medycyny pracy nie stwierdzi żadnych przeciwwskazań i wyda ci na to zgodę. Jeśli masz orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, twój czas pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.

Orzeczenie o niepełnosprawności to przywileje w pracy. Masz prawo do dodatkowych 15 minut przerwy, wliczanych do czasu pracy. Jeśli masz orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym lub znacznym, przysługuje ci prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych. 

Mając orzeczenie, możesz starać się o zatrudnienie w zakładzie pracy chronionej. To zakłady, w których co najmniej 50 proc. zatrudnionych to osoby z niepełnosprawnościami, z czego 20 proc. to osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, albo co najmniej 30 proc. zatrudnionych to osoby niewidome, z chorobami psychicznymi lub upośledzeniem umysłowym, posiadające znaczny albo umiarkowany stopień niepełnosprawności. W takich zakładach stanowiska pracy oraz ciągi komunikacyjne przystosowane są do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

W Polsce funkcjonują także zakłady aktywności zawodowej zatrudniające osoby głównie ze znaczną niepełnosprawnością uniemożliwiającą im podjęcie zatrudnienia na otwartym rynku pracy. 

Całkowita i częściowa niezdolność do pracy

Czym innym niż stopień niepełnosprawności jest niezdolność do pracy orzekana przez ZUS. Orzeczenie to związane jest z ubieganiem się o rentę. Wszystkie formalności załatwia się w ZUS.

"Za osobę niezdolną do pracy uznaje się człowieka, który całkowicie lub częściowo utracił zdolność do pracy zarobkowej ze względu na naruszenie sprawności organizmu i jednocześnie nie rokuje odzyskania zdolności do pracy, nawet po potencjalnym przekwalifikowaniu. Do uzyskania takiego statusu potrzebne będzie orzeczenie uprawnionego lekarza lub komisji" – czytamy na stronie zus-info.pl.

ZUS wyróżnia trzy kategorie niezdolności do pracy: 

• częściowa niezdolność do pracy to sytuacja, w której osoba posiadająca kwalifikacje do realizacji pewnego rodzaju pracy utraciła zdolność do jej dalszego wykonywania,
• całkowita niezdolność do pracy to sytuacja, w której osoba utraciła zdolność do podejmowania się jakiejkolwiek pracy zarobkowej,
• niezdolność do samodzielnej egzystencji.

WAŻNE! Całkowita niezdolność do pracy orzeczona przez ZUS nie oznacza, że nie możesz podjąć żadnego zatrudnienia. Możesz pracować zarówno w zakładzie pracy chronionej czy zakładzie aktywizacji zawodowej, jak i na otwartym rynku pracy. Warunkiem oczywiście jest zgoda lekarza medycyny pracy, a także oraz dostosowanie stanowiska pracy do twoich potrzeb.