Struktura stopni policyjnych i zasady awansu w Policji

Procedura mianowania na stopnie policyjne uzależniona jest od korpusu, do którego należy funkcjonariusz. Właściwość organu mianującego różni się w zależności od poziomu hierarchicznego danego stopnia – od bezpośredniego przełożonego, przez Komendanta Głównego Policji, po ministra właściwego ds. wewnętrznych i Prezydenta RP (w przypadku najwyższych stopni oficerskich). 

Na podstawie art. 52 ustawy o Policji mianowanie na kolejny wyższy stopień policyjny zależy nie tylko od stanowiska służbowego i opinii służbowej, ale także od odbycia wymaganego okresu służby w dotychczasowym stopniu. Przykładowo: 

• z posterunkowego na starszego posterunkowego: po 1 roku, 
• z sierżanta na starszego sierżanta: po 2 latach, 
• z aspiranta na starszego aspiranta: po 3 latach, 
• z podkomisarza na komisarza: po 3 latach, 
• z inspektora na młodszego generała (nadinspektora): po 4 latach. 

Ustawodawca przewiduje możliwość odstępstwa od tych okresów w szczególnie uzasadnionych przypadkach, co umożliwia elastyczność w procedurze awansowania. W przypadku śmierci policjanta w związku z wykonywaniem czynności służbowych możliwe jest nadanie wyższego stopnia pośmiertnie. 

Czy można stracić stopień policyjny?

Stopnie policyjne mają charakter dożywotni. Zgodnie z art. 53 ustawy o Policji można je jednak utracić w trzech przypadkach: 

1. utraty obywatelstwa polskiego, 
2. prawomocnego wyroku sądu orzekającego środek karny pozbawienia praw publicznych, 
3. prawomocnego skazania na karę pozbawienia wolności za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie. 

Ponadto możliwe jest obniżenie stopnia lub jego pozbawienie. Zgodnie z art. 54 ustawy o Policji o obniżeniu stopnia decyduje przełożony właściwy do mianowania na ten stopień, natomiast o pozbawieniu stopnia oficerskiego rozstrzyga Komendant Główny Policji, a w przypadku stopni generalskich – Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. 

Przywrócenie stopnia w Policji

Ustawa przewiduje również instytucję przywrócenia stopnia. Zgodnie z art. 55 stopień może zostać przywrócony w przypadku: 

1. uchylenia prawomocnego wyroku skazującego, który był podstawą utraty stopnia (np. środek karny pozbawienia praw publicznych lub kara pozbawienia wolności za przestępstwo o szczególnie nagannej motywacji), 
2. uchylenia decyzji o obniżeniu stopnia lub pozbawieniu go, 
3. uchylenia kary dyscyplinarnej skutkującej degradacją. 

Przywrócenie stopnia oficerskiego leży w kompetencji Komendanta Głównego Policji, natomiast w pozostałych przypadkach decyzję podejmuje przełożony właściwy do mianowania na dany stopień. 

Dla studentów analizujących zagadnienia struktury organizacyjnej Policji oraz dla funkcjonariuszy przygotowujących się do egzaminów zawodowych lub awansu znajomość przepisów dotyczących korpusów i stopni policyjnych jest nieodzowna. Zasady mianowania, degradacji oraz przywracania stopni mają kluczowe znaczenie z punktu widzenia prawa administracyjnego, prawa pracy oraz prawa karnego. Więcej informacji znajduje się w ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji oraz aktach wykonawczych do tej ustawy.