Kiedy urzędnik samorządowy może stracić pracę?

Zakres podmiotowy 

Przepis ten dotyczy kluczowych stanowisk w administracji samorządowej, takich jak: 

• zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta);

• starosta, wicestarosta, członek zarządu powiatu; 

• marszałek województwa, wicemarszałek, członek zarządu województwa;

• skarbnik gminy, powiatu, województwa; 

• sekretarz gminy, powiatu, województwa;

• przewodniczący i członek zarządu związku jednostek samorządu terytorialnego;

• burmistrz dzielnicy m.st. Warszawy;

• pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym na podstawie umowy o pracę. 

W odniesieniu do wójta wygaśnięcie mandatu w przypadku skazania następuje na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku Kodeks wyborczy (art. 492 § 1 pkt 4 w zw. z art. 11 § 2 pkt 1). 

Obowiązek rozwiązania stosunku pracy 

Obowiązek rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem samorządowym skazanym za umyślne przestępstwo ma charakter bezwzględny. Oznacza to, że organ nie ma możliwości odstąpienia od tej decyzji, nawet jeśli uznałby, że dalsze zatrudnienie pracownika nie zagraża interesowi publicznemu. Celem tego przepisu jest zapewnienie, że osoby skazane za umyślne przestępstwa nie będą pełnić funkcji publicznych, co ma na celu ochronę zaufania obywateli do administracji samorządowej. 

Termin podjęcia decyzji 

Decyzja o odwołaniu lub rozwiązaniu umowy o pracę powinna zostać podjęta najpóźniej w ciągu miesiąca od dnia, w którym organ uzyskał informację o prawomocnym skazaniu pracownika. Przekroczenie tego terminu może skutkować naruszeniem przepisów prawa, jednak nie zwalnia organu z obowiązku rozwiązania stosunku pracy. 

Przykłady orzeczeń sądów: 
Wyrok SN z 25.07.2018 r., I PK 207/17, LEX nr 2525431
Wyrok SN z 8.12.2020 r. II PK 37/19, Legalis nr 2504937 

2. Likwidacja stanowiska w wyniku reorganizacji 

W sytuacji reorganizacji jednostki samorządowej, jeśli dochodzi do likwidacji stanowiska pracy, pracownik może zostać przeniesiony na inne stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom. Jeżeli takie przeniesienie nie jest możliwe, może dojść do rozwiązania stosunku pracy. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2014 r. (sygn. akt I PK 36/14) podkreślono, że art. 23 ustawy o pracownikach samorządowych stanowi samodzielną podstawę zmiany treści stosunku pracy, niezależnie od przepisów Kodeksu pracy.  

Przykłady orzeczeń sądów: 
Postanowienie SN z 9.07.2024 r., I PSK 105/23, LEX nr 3732505 
Wyrok SN z 22.08.2019 r., II PK 75/18, BSN-IPiUS 2019, nr 11-12, poz. 43
Wyrok SN z 16.04.2015 r., I PK 217/14, OSNP 2017, nr 2, poz. 17

3. Utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy 

Jeśli pracownik samorządowy utraci uprawnienia niezbędne do wykonywania obowiązków na zajmowanym stanowisku, może to stanowić podstawę do rozwiązania stosunku pracy. Dotyczy to zarówno przypadków zawinionych przez pracownika, jak i niezawinionych, np. utrata prawa jazdy w przypadku kierowcy. 

4. Długotrwała nieobecność w pracy 

Pracodawca ma prawo rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem samorządowym bez wypowiedzenia w przypadku jego nieobecności spowodowanej długotrwałą chorobą. Usprawiedliwiona nieobecność z innych przyczyn może prowadzić do rozwiązania umowy po upływie okresów przewidzianych w art. 53 § 1 Kodeksu pracy.  

5. Naruszenie obowiązków pracowniczych 

Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, takich jak np. nieprzestrzeganie regulaminu pracy, może skutkować rozwiązaniem stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika. Przykładem może być popełnienie przestępstwa uniemożliwiającego dalsze zatrudnienie, jeśli jest ono oczywiste lub stwierdzone prawomocnym wyrokiem.  

6. Naruszenie zakazu prowadzenia działalności sprzecznej z obowiązkami 

Pracownik samorządowy nie może wykonywać zajęć tożsamych lub pozostających w sprzeczności z obowiązkami służbowymi, które wywołują uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność. Naruszenie tego zakazu skutkuje niezwłocznym rozwiązaniem stosunku pracy bez wypowiedzenia. 

7. Negatywna ocena okresowa 

Pracownicy samorządowi podlegają okresowym ocenom kwalifikacyjnym. Jeśli pracownik otrzyma ujemną ocenę, a następnie, po upływie co najmniej trzech miesięcy, ponownie uzyska negatywną ocenę, pracodawca jest zobowiązany do rozwiązania z nim stosunku pracy za wypowiedzeniem.  

8. Utrata obywatelstwa polskiego 

Stosunek pracy z pracownikiem samorządowym mianowanym ulega z mocy prawa rozwiązaniu bez wypowiedzenia w przypadku utraty obywatelstwa polskiego (obecnie utrata obywatelstwa polskiego może nastąpić tylko poprzez jego zrzeczenie się). 

Rozwiązanie stosunku pracy z urzędnikiem samorządowym może nastąpić z różnych przyczyn, zarówno zależnych od pracownika, jak i wynikających z decyzji organizacyjnych pracodawcy. Kluczowe jest, aby każdorazowo proces ten przebiegał zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, z poszanowaniem praw pracownika oraz procedur przewidzianych w ustawie o pracownikach samorządowych i Kodeksie pracy.