Nowelizacja ustawy kolejowej może zwiększyć koszty i ryzyko dla sektora MŚP

Kolej wąskotorowa to szansa na rozwój transportu publicznego

Ministerstwo Infrastruktury przypomina, że obecnie uprawnienie do złożenia wniosku o ustalenie lokalizacji linii kolejowej posiada spółka PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Konieczne jest wprowadzenie rozwiązań umożliwiających złożenie takiego wniosku również przez spółki prawa handlowego powołane przez jednostki samorządu terytorialnego.

Ministerstwo przekonuje także, że w celu skuteczniejszej możliwości monitorowania poziomu bezpieczeństwa transportu kolejowego oraz wyeliminowania ryzyk konieczne jest wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań, takich jak kompleksowe i uniwersalne narzędzie informatyczne gromadzące dane o rynku kolejowym oraz umożliwiające dostęp do tych danych podmiotom, które obowiązane są do ciągłego doskonalenia systemu zarządzania bezpieczeństwem.

– Dla usprawnienia metod wymiany informacji (odejście od formy papierowej na rzecz cyfrowej i automatyzacji tego procesu) konieczne jest wprowadzenie zmian prawnych przewidujących utworzenie GIBK – informuje Ministerstwo Infrastruktury.

Natomiast odnośnie ostatniego punktu, ministerstwo przypomina, że z przedstawionych danych statystycznych Urzędu Transportu Kolejowego wynika, iż w 2023 r. 26 operatorów kolei wąskotorowych utrzymywało czynnie prawie 443,2 km linii wąskotorowych, z których skorzystało ponad 948 tys. osób.

– Specyfika kolei wąskotorowych sprawia, że w większości przychody nie pokrywają ponoszonych na tę działalność kosztów i niejednokrotnie historyczne składy mogą działać dzięki wsparciu samorządów czy też darczyńców. W niektórych krajach europejskich takich jak Szwajcaria, Włochy, Hiszpania czynne koleje wąskotorowe wykorzystywane są również jako środek transportu w codziennych dojazdach do pracy czy szkoły – przypomina Ministerstwo Infrastruktury.

Dodaje, że uwarunkowania niektórych funkcjonujących w Polsce kolei wąskotorowych, w szczególności tych zlokalizowanych blisko ośrodków generujących ruch pasażerów, sprawiają, że dysponują one odpowiednim potencjałem wpięcia ich w regionalne systemy transportu publicznego. Obecna infrastruktura wąskotorowa umożliwia w wielu przypadkach rozwijanie prędkości 60-80 km/h, co jest wystarczające dla kolei obsługującej ruch lokalny.

– Takie rozwiązanie sprawdziłoby się szczególnie w regionach ze słabo rozwiniętą ofertą transportu publicznego – przekonuje ministerstwo.

Rzecznik MŚP alarmuje

Planowanym zmianom przyjrzał się Rzecznik MŚP. W piśmie do przewodniczącego senackiej Komisji Ustawodawczej Agnieszka Majewska, Rzecznik MŚP, zwraca uwagę, że projekt nowelizacji ustawy o transporcie kolejowym, mimo że ma usprawniać proces inwestycyjny, pomija wpływ nowych przepisów na mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa. Jej zdaniem nowelizacja może nieproporcjonalnie obciążyć sektor MŚP i zwiększyć ryzyko prowadzenia działalności.

Agnieszka Majewska podkreśla, że zagrożeniem jest przepis umożliwiający wojewodzie nakładanie na przedsiębiorców w sytuacjach nadzwyczajnych obowiązku przekazania inwestorowi sprzętu lub innych ruchomych składników majątku. Dla mniejszych firm oznaczałoby to ryzyko utraty kluczowych narzędzi pracy i poważnych przestojów. Postuluje o wyłączenie przedsiębiorców MŚP z tego obowiązku lub objęcie wyłączeniem ich rzeczy i praw majątkowych.

Rzecznik również krytycznie ocenia nieprecyzyjne przepisy dotyczące odpowiedzialności majątkowej wykonawców oraz zasad ustalania roszczeń w sytuacji, gdy inwestycja uniemożliwia korzystanie z budynków mieszkalnych. Brak jasnych procedur może prowadzić do niepewności prawnej i dodatkowych kosztów dla MŚP, ograniczając ich konkurencyjność i dostęp do zamówień publicznych.

– Wspieramy rozwój infrastruktury kolejowej, ale nie może on odbywać się kosztem najmniejszych firm. Regulacje muszą być proporcjonalne i uwzględniać realny wpływ na MŚP. Jeśli przepisy niosą ryzyko przejęcia sprzętu, zwiększenia odpowiedzialności majątkowej czy niejasnych roszczeń, musimy reagować. Rozwój infrastruktury musi iść w parze z ochroną przedsiębiorców, nie z nakładaniem na nich dodatkowych, nieuzasadnionych ryzyk – mówi Agnieszka Majewska, cytowana w komunikacie Rzecznika MŚP.

Jej zdaniem uwzględnienie uwag pozwoli stworzyć regulacje, które usprawnią inwestycje kolejowe, jednocześnie chroniąc sektor MŚP i zapewniając stabilne, przewidywalne warunki działania.