Wyludniająca się gmina z Podlasia została nieoczekiwanym liderem w rankingu pisma "Wspólnota"

Pod uwagę wzięto wszystkie wydatki majątkowe poniesione przez JST w ciągu trzech ostatnich lat (2022-2024).

Malutka gmina z Podlasia na czele rankingu

W kategorii gmin wiejskich przez ostatnie lata mieliśmy tego samego lidera. "Gmina Kleszczów, która od wielu lat dominuje wśród gmin wiejskich, ponownie zajęła pierwsze miejsce, osiągając imponujący wskaźnik wydatków majątkowych per capita wynoszący 9984,82 zł" – pochwalił się Urząd Gminy Kleszczów w 2024 roku. 

Nikogo to nie dziwiło. To najbogatsza gmina w Polsce, która bogactwo zawdzięcza obecności kopalni i elektrowni Bełchatów. Dosyć nieoczekiwanie doszło do zmiany. Pierwsze w tegorocznym rankingu w kategorii gmin wiejskich są Dubicze Cerkiewne, mała gmina położona w województwie podlaskim, przy Puszczy Białowieskiej, w obszarze chronionego krajobrazu, o wysokich walorach turystycznych i krajobrazowych.

"Jest to prawdziwy raj dla miłośników kontaktu z naturą. Turystyka stanowi istotną szansę rozwoju gminy. Zalew na rzece Orlanka, nieskażona przyroda – rozległe lasy, czyste powietrze, brak przemysłu są atutami, dzięki którym gmina jest doskonałym miejscem do wypoczynku" – zaprasza Urząd Gminy w Dubiczach Cerkiewnych.

Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że mimo niewątpliwych atutów związanych z położeniem Dubicze Cerkiewne należą do najszybciej wyludniających się gmin w Polsce. Sukces podlaskiej gminy to jedna z większych niespodzianek rankingu.

– O awansach zdecydowały przede wszystkim duże inwestycje infrastrukturalne, możliwe, co podkreślają wójtowie, dzięki skutecznemu pozyskiwaniu środków zewnętrznych – informuje "Wspólnota".

Inwestycje, które umożliwiły gminie Dubicze Cerkiewne zajęcie pierwszego miejsca w prestiżowym rankingu, były realizowane głównie ze środków rządowych i PROW (Program Rozwoju Obszarów Wiejskich)

Jak informuje gmina, dzięki pozyskanym środkom, możliwe było zrealizowanie:

• projektów drogowych,
• projektów wodno-kanalizacyjnych,
• modernizacji oczyszczalni ścieków w Dubiczach Cerkiewnych,
• modernizacji hydroforni w Dubiczach Cerkiewnych,
• rewitalizacji miejscowości Dubicze Cerkiewne (budowa infrastruktury turystyczno-wypoczynkowej),
• remontu obiektów sakralnych (w Dubiczach Cerkiewnych, w Starym Korninie, w Werstoku),
• rewitalizacji zalewu Bachmaty,
• usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest,
• remontu Izby Kultury i Tradycji OSP w Dubiczach Cerkiewnych,
• budowy placu zabaw w Starym Korninie, Werstoku,
• modernizacji oświetlenia ulicznego w gminie.

Jak podkreślają władze gminy, bez wsparcia środków z zewnątrz, samodzielne finansowanie przez Gminę Dubicze Cerkiewne tak dużego zakresu działań byłoby niemożliwe. 

Wydatki inwestycyjne samorządów wyhamowały

– Po rekordowych inwestycjach zrealizowanych przez samorządy w 2023 roku nadszedł czas wyhamowania – w 2024 r. wydatki gmin i miast na ten cel spadły, a szczególnie dotknęło to miasta na prawach powiatu (-18 proc.). – informują twórcy rankingu.

Dlaczego wydatki inwestycyjne samorządów w roku 2024 nieznacznie wyhamowały? Według twórców rankingu powody są cztery. – Po pierwsze, wzrost obciążeń związanych z wydatkami bieżącymi. Po drugie, wysokie obciążenie spłatami wcześniejszych kredytów w związku z utrzymującymi się wysokimi stopami procentowymi. Po trzecie, cykliczny spadek wielkości dotacji z funduszy unijnych. Po czwarte, wygaśnięcie znacznej części wsparcia w postaci rządowych programów wspierania inwestycji samorządowych (typu Polski Ład i inne), które z jednej strony były krytykowane za małą przejrzystość i powiększanie długu publicznego, ale z drugiej stanowiły rzeczywistą szansę dla wielu słabszych jednostek samorządowych – wyliczają.

Z ich analizy wynika jednak, że głównym czynnikiem ograniczającym skalę inwestycji były niskie dotacje z funduszy unijnych, z których korzystają zwłaszcza miasta na prawach powiatu i samorządy wojewódzkie. 

Metoda tegorocznego rankingu jest identyczna jak w ubiegłych latach. Pod uwagę wzięto całość wydatków majątkowych poniesionych w ostatnich trzech latach (2022-2024).

"W ten sposób unikamy dużych, chwilowych wahań wskaźnika będącego podstawą rankingu. Wydatki inwestycyjne, zwłaszcza w mniejszych jednostkach, cechują się znaczną cyklicznością. W poszczególnych latach mogą być bardzo wysokie, co wiąże się z realizacją ważnej inwestycji, aby potem okresowo spadać do znacznie niższego poziomu. Uzasadnieniem uwzględniania wydatków majątkowych – a nie tylko inwestycyjnych – jest fakt, że np. wydatki na dokapitalizowanie spółek są de facto często przeznaczane na wsparcie projektów inwestycyjnych" – czytamy w komunikacie "Wspólnoty".

W przypadku miast wojewódzkich i innych miast na prawach powiatu pod uwagę wzięto też wartość inwestycji finansowanych samodzielnie przez spółki komunalne.

Ranking 2025

Co znajdziemy w tegorocznym rankingu? Pozycję wieloletniego lidera w swojej kategorii utrzymało Świnoujście (wśród miast na prawach powiatu). Sensacją, o której już wspomnieliśmy, jest zmiana na szczycie gmin wiejskich – po latach dominacji Kleszczów spadł na trzecie miejsce, a zwyciężyła gmina Dubicze Cerkiewne.

Wśród małych miast wygrała Łeba. W kategorii miast powiatowych trzeci raz z rzędu na czele jest Wysokie Mazowieckie. Wśród miast wojewódzkich, po latach prowadzenia Opola (tym razem na trzecim miejscu), na czoło wyszła Warszawa. Wśród samorządów wojewódzkich drugi raz z rzędu na pierwszym miejscu znalazło się woj. podkarpackie.

Więcej informacji można znaleźć na stronie wspolnota.org.pl