Przekroczenie progu unijnego w przetargu krajowym - konsekwencje dla zamawiającego

Odpowiedź

Zamawiający zobowiązany jest do oszacowania wartości szacunkowej zamówienia z należytą starannością i zgodnie z obowiązującymi przepisami. Ustalona w ten sposób wartość jest wiążąca dla zamawiającego i stanowi podstawę do wyboru trybu i procedury w jakiej udzielone zostanie zamówienie publiczne. Jeżeli tak ustalona wartość nie przekracza „progów unijnych" zamawiający powinien udzielić zamówienia w „procedurze krajowej". Przewidywana wartość przyszłych ofert złożonych w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu nie ma w tym przypadku znaczenia.

Zamawiający nie może zaniżać wartości zamówienia

Kluczowe zasady szacowania wartości zamówień publicznych zostały określone w art. 29 ustawy Pzp, zgodnie z którym zamawiający nie może, w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy, zaniżać wartości zamówienia lub konkursu, lub wybierać sposobu obliczania wartości zamówienia. Zamawiający nie może również dzielić zamówienia na odrębne zamówienia, jeżeli prowadzi to do niestosowania przepisów ustawy, chyba że jest to uzasadnione obiektywnymi przyczynami. Zgodnie z treścią art. 28 podstawą ustalenia wartości zamówienia jest całkowite szacunkowe wynagrodzenie wykonawcy bez podatku od towarów i usług, ustalone z należytą starannością. Dochowanie należytej staranności oznaczać będzie przede wszystkim oszacowanie przedmiotu zamówienia w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami prawa.

Szczegółowy sposób szacowania poszczególnych rodzajów zamówień został określony w art. 30-35 ustawy Pzp. W opisanym w pytaniu stanie faktycznym zamawiający jest więc zobowiązany oprzeć się przy szacowaniu wartości zamówienia na dyspozycji tych przepisów. Co również istotne zgodnie z art. 36 ustawy Pzp ustalenia wartości zamówienia dokonuje się nie wcześniej niż 3 miesiące przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli przedmiotem zamówienia są dostawy lub usługi oraz nie wcześniej niż 6 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli przedmiotem zamówienia są roboty budowlane, z tym że w przypadku zamówień udzielanych w częściach powyższe terminy odnoszą się do wszczęcia pierwszego z postępowań.

Ustawodawca wskazał też w powołanym przepisie, że w przypadku, kiedy po ustaleniu wartości zamówienia nastąpiła zmiana okoliczności mających wpływ na dokonane ustalenie, zamawiający przed wszczęciem postępowania dokonuje zmiany wartości zamówienia. Wspomnianą zmianę okoliczności może stanowić np. znaczny wzrost cen materiałów budowlanych lub robocizny czy wysoki wskaźnik inflacji.  Wskazana zmiana okoliczności, musi nastąpić przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

Odnosząc powyższe regulacje do stanu faktycznego opisanego w pytaniu, zamawiający powinien w pierwszej kolejności ustalić czy od czasu dokonania ustalenia nie wystąpiły okoliczności mające wpływ na wzrost wartości udzielanego zamówienia, a w przypadku zaistnienia takich okoliczności wartość powinna zostać zaktualizowana (tak aby odzwierciedlała obecny stan z uwzględnieniem nowych okoliczności).

Realna wartość szacunkowa zamówienia

Wyżej opisane działania powinny pozwolić na oszacowanie rzeczywistej i realnej wartości szacunkowej zamówienia z należytą starannością. Uzyskana w ten sposób wartość będzie wiążąca dla zamawiającego i w oparciu o nią powinien on wybrać tryb w jakim udzieli zamówienia publicznego. Jeżeli wartość nie będzie przekraczała „progów unijnych" Zamawiający powinien udzielić zamówienia w „procedurze krajowej". Należy bowiem pamiętać, że decydujące znaczenie ma w tym przypadku należycie ustalona wartość szacunkowa zamówienia, a nie wartość przyszłych ofert złożonych w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu. Nawet jeśli cena najkorzystniejszej oferty będzie wyższa od wartości „progów unijnych", nie będzie to miało wpływu na ocenę prawidłowości działań zamawiającego, który zobowiązany jest szacować wartość zamówienia na podstawie przepisów ustawy, z uwzględnieniem regulacji art. 36 ustawy Pzp, a nie w oparciu o ceny przyszłych składanych w postępowaniu ofert.

Podstawa prawna

Art.  29 - 36 ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 11 września 2019 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1710 ze zm.).