Wspólne dochodzenie należności przez konsorcjum

W stanie faktycznym sprawy, której dotyczy wyżej wskazany wyrok Sądu Apelacyjnego, po należytym wykonaniu robót budowlanych i podpisaniu protokołu odbioru końcowego, spółka która była wskazana jako lider konsorcjum, wystąpiła do zamawiającego o zapłatę pełnej kwoty wynagrodzenia należnej całemu konsorcjum. Powyższe wynikało z umowy zawartej pomiędzy członkami konsorcjum, w której to właśnie lidera zobowiązano do wystawienia zamawiającemu faktury za wykonane roboty a następnie po otrzymaniu należnego wynagrodzenia rozliczenia jego kwoty z członkami konsorcjum. W tym miejscu warto wskazać, że to właśnie dane lidera konsorcjum (takie jak: numer NIP, rachunek do wypłaty wynagrodzenia za realizację przedmiotu umowy) zawarte były w umowie o wykonanie robót budowlanych zleconych uprzednio udzielonym zamówieniem.

Pomimo powyższego zamawiający odmówił wypłaty pełnej kwoty wynagrodzenia liderowi konsorcjum. W wyniku rozstrzygnięcia sądu, który w pierwszej instancji uznał, że liderowi konsorcjum brakowało legitymacji formalnej do żądania w imieniu pozostałych członków konsorcjum zapłaty pełnej kwoty wynagrodzenia za należycie wykonane roboty budowlane.

Sąd Apelacyjny w Lublinie nie podzielił stanowiska sądu pierwszej instancji i wskazał, że: „wytoczenie powództwa o zapłatę przez wszystkich konsorcjantów łącznie byłoby uzasadnione wyłącznie w sytuacji występowania po ich stronie współuczestnictwa koniecznego".

 W wyroku uzasadniając swoje stanowisko sędziowie Sądu Apelacyjnego wskazali, że wbrew założeniom przyjętym przez sąd pierwszej instancji współuczestnictwo konieczne nie wynika ani z ustawy, ani z samej istoty konsorcjum. Na takie rozumienie charakteru konsorcjum wskazuje również wyrok Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 2023 r. (sygn.. akt: II CSKP 492/22). Zdaniem sędziów Sądu Apelacyjnego konieczność domagania się zapłaty od inwestora przez wszystkich członków konsorcjum występuje tylko wtedy, gdy zawarta uprzednio umowa konsorcjalna prowadzi do utworzenia podmiotu przypominającego spółkę cywilną. W praktyce konieczne jest np. wyodrębnienie wspólnego majątku albo stworzenie więzi organizacyjnych. W tej sprawie nie doszło do żadnej z tych czynności, zatem nie można żądać wspólnego wytaczania powództw przez wszystkich konsorcjantów. Dodatkowo w uzasadnieniu wyroku zaznaczono, że „dochodzenie całości wynagrodzenia przez powoda nie wymagało ustanowienia w umowie solidarności czynnej między konsorcjantami, ani formalnego wyłączenia podzielności świadczenia". W konkluzji stwierdzono, że legitymacja procesowa lidera konsorcjum wynikała z jego umownego umocowania do otrzymania od inwestora całej zapłaty, a zatem także prawa do dochodzenia go na drodze sądowej. W tym zakresie spółki wchodzące w skład konsorcjum korzystały z zasady swobody umów, wyrażonej w kodeksie cywilnym.