Partnerzy serwisu:
Kontakt

Jak zostać przewodnikiem i połączyć pracę z pasją

Rynek pracy
Ewa Furtak
Jak zostać przewodnikiem turystycznym? (Fot. Shutterstock)
Łatwiej zostać przewodnikiem po mieście niż przewodnikiem po Tatrach czy Beskidach. Ile można zarobić, oprowadzając wycieczki?

Pan Tomasz całe życie marzył o tym, by oprowadzać turystów po Wawelu. Interesuje się historią, a zwiedzanie zamków to jego pasja. Zapisał się najpierw na kurs organizowany przez Stowarzyszenie Oświatowe Zamek Królewski w Krakowie, zdał egzamin i zdobył uprawnienia do oprowadzenia turystów po katedrze na Wawelu.

Kolejnym stopniem wtajemniczenia był kilkumiesięczny kurs organizowany przez Zamek Królewski na Wawelu. To już było spore wyzwanie, bo oznaczało konieczność pogodzenia pracy z weekendowymi wyjazdami do Krakowa. Podczas 140 godzin kursanci mieli nie tylko wykłady teoretyczne, ale uczyli się także praktycznego oprowadzenia po trasach. Pan Tomasz zdał egzamin, teraz w wolnych chwilach, np. w weekendy, oprowadza turystów.  – Warto było podjąć wyzwanie, robię to, co lubię. Dla mnie to coś więcej niż praca  – mówi.

Zawód przewodnika został częściowo zderegulowany

Kim jest przewodnik? "Do zadań przewodnika turystycznego należy oprowadzanie turystów lub odwiedzających, udzielanie fachowej i aktualnej informacji o kraju, odwiedzanych miejscowościach, obszarach i obiektach, sprawowanie opieki nad turystami lub odwiedzającymi w zakresie wynikającym z umowy, a podczas prowadzenia turystów w górach troska o ich bezpieczeństwo w szczególności podczas wyjść wymagających odpowiednich technik i specjalistycznego sprzętu" – czytamy w ustawie (Dz.U.2023.1944 t.j.).

Przewodnicy turystyczni dzielą się ze względu na wybrane specjalności na:

  • przewodników górskich dla określonych obszarów górskich;
  • przewodników miejskich dla poszczególnych miast;
  • przewodników terenowych dla poszczególnych województw, powiatów, gmin oraz regionów i tras turystycznych.

W związku z częściową deregulacją zawodu przewodnicy miejscy oraz terenowi nie muszą odbywać szkolenia teoretycznego, zdawać egzaminu i przedstawiać zaświadczenia o stanie zdrowia. Konieczność spełnienia określonych wymagań formalnych, typu egzamin, nadal dotyczy jednak przewodników górskich.

Kto może oprowadzać po mieście?

Przewodnikiem miejskim albo terenowym może zostać osoba, która: 

  • ukończyła 18 lat;
  • nie była karana za przestępstwa umyślne lub inne popełnione w związku z wykonywaniem zadań przewodnika turystycznego;
  • ma co najmniej średnie wykształcenie;
  • zna języki obce, jeśli chce oprowadzać zagraniczne grupy.

Nie trzeba natomiast kończyć żadnych kursów ani zdawać egzaminów. Środowiska przewodnickie alarmują, że deregulacja nie była wcale dobrym pomysłem. Niemal w całej Europie przewodnicy po historycznych miastach muszą mieć odpowiednie licencje. Za oprowadzanie "na dziko" grożą kary finansowe. Podobnie było w Polsce, przed deregulacją zawodu za oprowadzenie bez licencji groziła kara do 5 tys. zł. 

Dzisiaj po Krakowie, Warszawie czy innych ważnych dla naszej historii miastach turystów oprowadzają czasem przypadkowe osoby, które nie mają wystarczającej wiedzy. 

– Jesteśmy poniekąd ambasadorami miasta – bardzo często to my jesteśmy jedynymi lokalami, z którymi nasi goście – szczególnie Ci zza granicy się spotykają, więc ważne, żeby mieć wpływ na to kto i jak o mieście opowiada – mówił w rozmowie z TVP Kraków Tomasz Klimek, przewodnik z Federacji Przewodników Turystycznych po Krakowie. Federacja ta zrzesza około 700 osób. 

Władze Krakowa wysyłały do ministra sportu i turystyki propozycje częściowej regulacji zawodu, jednak na razie do żadnych zmian nie doszło.

Zainteresowanie kursami nadal jest duże

Mimo braku obowiązku ukończenia przez przewodnika kursu nadal jednak jest spore zainteresowanie zdobywaniem wiedzy w tym zakresie. Dyplom ukończenia takiego kursu to dla potencjalnych klientów przewodnika gwarancja, że ma on odpowiednią wiedzę i umiejętności. 

Zgodnie z wieloletnią tradycją Oddział Krakowski PTTK im. ks. Karola Wojtyły organizuje co roku kurs dla kandydatów na przewodników miejskich po Krakowie. Ostatni kurs rozpoczął się w październiku 2024 roku, a zakończył w czerwcu.

W programie były zajęcia teoretyczne z zakresu historii sztuki, historii Polski ze szczególnym uwzględnieniem historii Krakowa, geografii turystycznej oraz zagadnień współczesnego miasta. Było także wiele zajęć praktycznych. Każdy przedmiot kończył się egzaminem wewnętrznym, po zdaniu wszystkich egzaminów słuchacze otrzymali dyplomy ukończenia kursu. Szkolenie było płatne, kosztowało 3,5 tys. zł. Podobne kursy organizują także inne oddziały PTTK, np. oddział im. dr. Jerzego Szukalskiego w Gdańsku. 

Trochę inaczej sprawa oprowadzania wygląda w przypadku muzeów. Placówki mają własne zasady zatrudniania przewodników. Tak jak w przypadku Zamku Królewskiego na Wawelu ukończenia wewnętrznego kursu i zdania egzaminu wymaga np. Muzeum Zamkowe w Malborku. Niektóre placówki mają swoje wymagania co do kandydatów na przewodników, np. Muzeum Auschwitz-Birkenau wymaga wyższego wykształcenia i znajomości języka obcego.

Kto może zostać przewodnikiem górskim?

Nadal regulowany jest dostęp do zawodu przewodnika górskiego. Taki przewodnik uprawniony jest do prowadzenia osób lub grup po terenach górskich, zarówno po znakowanych szlakach turystycznych, jak i poza nimi. Są trzy klasy przewodników górskich. Klasa III uprawnia do prowadzenia wycieczek tylko po szlakach turystycznych, klasa II pozwala na zbaczanie z wytyczonych ścieżek, największe możliwości daje klasa I.

Grupa z przewodnikiem w górach
Grupa z przewodnikiem w górach Fot. Shutterstock

Przewodnikiem górskim może zostać osoba, która: 

  • ukończyła 18 lat;
  • nie była karana za przestępstwa umyślne lub inne popełnione w związku z wykonywaniem zadań przewodnika górskiego;
  • ma co najmniej średnie wykształcenie;
  • ukończyła kurs, który obejmuje zarówno część teoretyczną, jak i praktyczną.

Kursy te są organizowane przez różne stowarzyszenia i muszą być wpisane do wojewódzkiego rejestru szkoleń. Na kurs, który rozpocznie się we wrześniu, zaprasza np. Koło Przewodników Terenowych i Beskidzkich przy Oddziale PTTK w Rzeszowie.

"Po ukończeniu kursu z wynikiem pozytywnym kandydat na przewodnika otrzymuje zaświadczenie uprawniające do przystąpienia do egzaminu państwowego przed Komisją Egzaminacyjną ds. Przewodników Turystycznych Górskich powołaną przez Urząd Marszałkowski. Warunkiem uczestnictwa w kursie jest dobry stan zdrowia i kondycja fizyczna umożliwiająca wykonywanie funkcji przewodnika górskiego" – informują organizatorzy.  

Osoby, które zdadzą egzamin, otrzymają uprawnienia przewodników górskich na teren całych Beskidów.

Ile można zarobić?

Trudno wyżyć z oprowadzania po samym muzeum, nawet jeśli to Wawel. Przewodnicy, którzy utrzymują się z tej pracy, zwykle oprowadzają także po mieście. Agencja turystyczna Golden Poland, zajmująca się usługami przewodnickimi w Krakowie, oferuje np. dwugodzinne oprowadzanie po mieście w cenie od 350 zł. To cena za oprowadzanie w języku polskim, w przypadku oprowadzania w języku angielskim cena wynosi od 400 zł w górę. Ze względu na duże zainteresowanie Polską wśród turystów z Czech, dużo pracy mają ostatnio przewodnicy, którzy oferują usługi w tym języku, są rozchwytywani nie tylko w Krakowie, ale też w Warszawie czy Gdańsku. Mogą liczyć na wyższe stawki.

Ile natomiast zarabiają przewodnicy górscy? Przewodnik beskidzki Radosław Szczepanek chce za dzień pracy, do 8 godzin, 900 zł. Każda dodatkowa godzina kosztuje 100 zł. Można też zamówić sobie wejście z nim na któryś z beskidzkich szczytów, np. koszt wyprawy na najwyższy szczyt w Beskidach – Babią Górę, to 1000 zł. Piotr Nowak, przewodnik tatrzański, za spacer do którejś z dolin chce 800-900 zł, a za przejście np. Orlej Perci do 2 tys. zł.