Decyzja Starosty Powiatu Białostockiego dotycząca rozpatrzenia wniosku Wójta Gminy Juchnowiec Kościelny

    STAROSTA        

 POWIATU BIAŁOSTOCKIEGO

  15-569 Białystok ul. Borsucza 2

Białystok, dn. 27.06.2025 r. 

GKNI.6620.5.3.2025

DECYZJA

Na podstawie art. 1 ust. 1 i 2, art. 3 i art. 8 ust. 1 i ust. 6 ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 140) oraz art. 104, art. 107 i art. 127a §1 i §2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 572) po rozpatrzeniu wniosku Wójta Gminy Juchnowiec Kościelny znak POR.6825.12.2025 z dnia 10.03.2025 r., Starosta Powiatu Białostockiego

orzeka

1. uznać za mienie gromadzkie nieruchomości, położone w obrębie geodezyjnym Biele, gmina Juchnowiec Kościelny, powiat białostocki, województwo podlaskie, oznaczone obecnie w ewidencji gruntów jako działki nr 143/2 o powierzchni 0,1490 ha, 172/1 o powierzchni 0,7977 ha,
2. odmówić uznania za mienie gromadzkie nieruchomości, położonych w obrębie geodezyjnym Biele, gmina Juchnowiec Kościelny, powiat białostocki, województwo podlaskie, oznaczonych obecnie w ewidencji gruntów jako działki nr 143/1o powierzchni  0,0015 ha, 172/2 o powierzchni 0,1035 ha.

Uzasadnienie

Do Starosty Powiatu Białostockiego wpłynął wniosek Wójta Gminy Juchnowiec Kościelny z żądaniem wydania decyzji w trybie przepisów art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 140) uznania, że działki o nr. ewid. 143/1, 143/2, 172/1 i 172/2, położone w obrębie Biele, gm. Juchnowiec Kościelny, o łącznej pow. 1,76 ha, stanowią mienie gromadzkie (gminne).

W uzasadnieniu wniosku Wójt Gminy wskazał, iż w dacie 5 lipca 1963 r. ww. nieruchomości stanowiły drogi gruntowe w powszechnym użytkowaniu, służyły jako drogi dojazdowe do pól, domów i stanowiły połączenia komunikacyjne w terenie., tj. były faktycznie użytkowane wspólnie przez mieszkańców wsi Biele.

Na podstawie przepisów ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 140), w dniu 08.04.2025 r. w przedmiotowej sprawie zostało wszczęte postępowanie administracyjne.

Zgodnie z art. 1 ust. 2 cytowanej ustawy, zagospodarowaniu w trybie i na zasadach określonych w tej ustawie podlegają nieruchomości rolne, leśne i obszary wodne, stanowiące mienie gromadzkie w rozumieniu przepisów o zarządzie takim mieniem, jeżeli przed dniem wejścia w życie tej ustawy były faktycznie użytkowane wspólnie przez mieszkańców wsi. Przepis ten nie dotyczy mienia gromadzkiego położonego na terenach miast i osiedli, o którym mowa w art. 1 ust. 3 ustawy. Zgodnie z art. 8 ust. 1 Starosta wydaje decyzję
o ustaleniu, które spośród nieruchomości, o których mowa w art. 1 ust. 2 i 3, stanowią mienie gromadzkie.

Przy ustalaniu czy dana nieruchomość była mieniem gromadzkim, istotny jest jej stan prawny w okresie poprzedzającym datę wejścia w życie ustawy z dnia 29 czerwca 1963 roku
o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych tj. 5 lipca 1963 roku, a w szczególności to, czy dana nieruchomość należała do dawnych, czyli istniejących w okresie od 1933 do 1954 roku gromad jako jednostek samorządu terytorialnego, mających osobowość prawną i będących podmiotami praw i obowiązków oraz to, czy przed dniem wejścia w życie ustawy o zagospodarowaniu wspólnot była faktycznie użytkowana wspólnie przez mieszkańców wsi.

Zgodnie bowiem z treścią art. 1 ust. 2 ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych, zagospodarowaniu w trybie i na zasadach określonych w tej ustawie podlegają nieruchomości rolne stanowiące mienie gromadzkie w rozumieniu przepisów o zarządzie takim mieniem, jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych były faktycznie użytkowane wspólnie przez mieszkańców wsi. Przepisy ustawy wskazują, że definicji mienia gromadzkiego, którego dotyczy ustawa o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych, należy poszukiwać w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 listopada 1962 roku w sprawie zarządu mieniem gromadzkim oraz trybu jego zbywania (Dz. U. Nr 64/62 póz. 303 ze zm.). W rozporządzeniu tym w § 1 znajduje się definicja zarówno mienia gromadzkiego, jak i dawnych gromad. Zgodnie z jej treścią przez u mienie gromadzkie rozumieć należy mienie, które do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 25 września 1954 roku
o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych (Dz. U. Nr 43, póz. 191) stanowiło majątek dawnych gromad jako majątek gromadzki, dobro gromady oraz inne prawa majątkowe, a przez dawne gromady - rozumieć należy gromady istniejące do dnia wejścia w życie wskazanej ustawy z 25 września 1954 roku.

Mienie gromadzkie służyło i często nadal służy zaspokajaniu potrzeb ogółu mieszkańców dawnej gromady, ale użytek ten ma charakter społeczny. Mienie takie stanowią grunty m.in.: działki szkolne, place publiczne, piaskownie, cmentarzyska zwierzęce, remizy strażackie, domy ludowe, świetlice, wodopoje.

Na podstawie ustawy z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych (Dz. U. Nr. 43, poz. 191) w miejsce dotychczasowych gmin i gromad utworzono nowe gromady jako jednostki podziału administracyjnego wsi, a gromadzkie rady narodowe stały się organami władzy państwowej
w gromadach. Utworzenie gromad jako jednostek podziału administracyjnego wsi spowodowało, iż przestał w sensie prawnym istnieć dotychczasowy podmiot własności mienia gromadzkiego. Odpowiednikiem dawnej gromady stała się wieś, która nie miała osobowości prawnej ani zakresu zadań publicznych, a zatem nie mogła stać się następczynią gromady
w zakresie praw majątkowych. Właścicielami nie stali się też mieszkańcy wsi, którym także prawo przedtem też nie przysługiwało. Po reformie podziału administracyjnego wsi 
i powołaniu gromadzkich rad narodowych z 1954 r. pomimo braku wyraźnej deklaracji ustawowej, mienie gromadzkie stało się własnością państwa.

Deklaracja analogicznej treści i o analogicznym znaczeniu została powtórzona w art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych (Dz. U. z 1975 r. Nr 26, poz. 139 z późn. zm.). Dotychczasowe przepisy szczególne dotyczące gromad i gromadzkich rad narodowych miały znaleźć zastosowanie do gmin i gromadzkich rad narodowych (art. 95). Jednocześnie przepisy art. 98 ust. 2 cytowanej ustawy potwierdziły, że dotychczasowe mienie gromadzkie stało się mieniem gminnym.

W toku przedmiotowego postępowania poczyniono zatem kroki w celu ustalenia czy przedmiotowe nieruchomości stanowiły przed dniem 5 lipca 1963 roku mienie gromadzkie, gromadząc przy tym na podstawie art. 75 ustawy Kodeks postępowania administracyjnego
(Dz. U. z 2024 r., poz. 572) dowody, które mogą przyczynić się do wyjaśnienia sprawy i nie są sprzeczne z prawem takie jak: dokumenty, zeznania świadków, wyjaśnienia.

Po dokonaniu analizy dokumentów stanowiących podstawę wpisu w ewidencji gruntów i budynków stwierdzono, iż w latach 1957-1958 zostały przeprowadzone czynności zmierzające do założenia operatu ewidencji gruntów obrębu Biele, gm. Juchnowiec Kościelny. W ramach tych prac zostało przeprowadzone ustalenie stanu władania gruntami oraz pomiar granic poszczególnych działek zgodnie ze stanem ich użytkowania na gruncie. W rejestrze gruntów założonym dla wsi Biele, dla działek stanowiących drogi (w tym działki nr 284, 284a, 207a) została założona odrębna jednostka rejestrowa, jako osobę władającą gruntem wpisano Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Juchnowcu Dolnym.

W 1984 r. dokonano odnowienia operatu ewidencji gruntów wsi Biele, gm. Juchnowiec Dolny (obecnie gm. Juchnowiec Kościelny). W wyniku przeprowadzonych prac dokonano zmiany numeracji działek oraz przeliczenia powierzchni działek z dokładnością 0,01 ha. Działki nr 284 o pow. 0,163 ha i 284a o pow. 0,840 ha zostały połączone i otrzymały nowy numer 172 oraz powierzchnię 1,00 ha. Działka nr 207a o pow. 0,156 ha otrzymała nowy nr 143 oraz pow. 0,16 ha.

W rejestrze gruntów sporządzonym w wyniku odnowienia operatu ewidencji gruntów działka nr 172 została wpisana do jednostki rejestrowej nr 8 na rzecz Skarbu Państwa jako właściciela (brak przypisanego dokumentu potwierdzającego własność), natomiast jako osobę władająca gruntem wykazano Rejon Dróg Publicznych w Białymstoku, natomiast działka nr 143 została wpisana do jednostki rejestrowej nr 9, jako osoba władająca gruntem wykazany był Urząd Gminy w Juchnowcu Dolnym – drogi powszechnego korzystania.

Decyzją Wojewody Podlaskiego znak WG-IV.7533.18.4.2013.MS z dnia 25.09.2013 r. zatwierdzono podział działki nr 172 o pow. 1,00 ha, położonej w obrębie Biele, gm. Juchnowiec Kościelny na działki: nr 172/1 o pow. 0,87 ha – pozostała własnością dotychczasowego właściciela, nr 172/2 o pow. 0,1267 ha – z mocy prawa stała się własnością Powiatu Białostockiego.

Decyzją Starostwa Powiatowego w Białymstoku znak  GKN.I.D/7430-05-92/2010 z dnia 13.08.2010  r. zmieniono powierzchnię działki nr 143 z dotychczasowej  0.16 ha na 0.1445 ha.

Decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej Nr AR.7351D-13/2010 z dn. 15.09.2010 r. wydaną przez Starostę Powiatu Białostockiego został zatwierdzony podział m.in. działki nr 143 o pow. 0,1445 na działki nr 143/1 o pow. 0,0015 ha oraz 143/2 o pow. 0,1430 ha oraz nastąpiło przeniesienie własności działki nr 143/1 na rzecz Powiatu Białostockiego.

Wójt Gminy Juchnowiec Kościelny we wniosku z dnia 10.03.2025 roku, znak: POR.6825.12.2025 wskazał, iż działki będące przedmiotem wniosku stanowią drogi.
W rejestrze ewidencji gruntów i budynków działki nr 143/2, 172/1, w rubryce oznaczenie użytków, zostały oznaczone symbolem „dr" - co potwierdza, iż grunt ten ze względu na faktyczny stan użytkowania został zaliczony do kategorii dróg. W rejestrze gruntów do działki nr 172/1 jako właściciel widnieje Skarb Państwa natomiast Gmina Juchnowiec Kościelny wpisana jest jako użytkownik, do działki nr 143/2 widnieje władanie samoistne Gminy Juchnowiec Kościelny.

Działki stanowiące drogi, będące przedmiotem niniejszego wniosku, funkcjonowały służąc ogółowi mieszkańców wsi jako dojazd do domostw i pól. Po zniesieniu gromad, a przed dniem 5 lipca 1963 roku, drogi te były wykorzystywane przez wszystkich mieszkańców
i stanowiły dobro wspólne. Do dnia dzisiejszego drogi te stanowią ogólnodostępny ciąg komunikacyjny. Z załączonych do wniosku z dnia 10 marca 2025 roku, znak: POR.6825.12.2025 zeznań trzech świadków - mieszkańców miejscowości Biele wynika, iż nieruchomości oznaczone w ewidencji gruntów jako działki nr 143/2 i 172/1, położone
w obrębie Biele, gmina Juchnowiec Kościelny, to nieruchomości od wielu lat uznawane jako publiczne, wykorzystywane przez wszystkich mieszkańców tej wsi. W/w działki stanowią drogi dojazdowe do pól, domostw i  służą ogółowi mieszkańców tej miejscowości, według ich indywidualnych potrzeb. Działki oznaczone numerami 143/2 i 172/1 stanowiły mienie gromadzkie. Przed dniem 5 lipca 1963 roku drogi te były wykorzystywane przez wszystkich mieszkańców wsi i stanowiły dobro wspólne. Zaspokajały one potrzeby społeczne wszystkich mieszkańców, którzy nie czerpali bezpośrednich pożytków i zysków z tych nieruchomości. Okoliczności objęte zeznaniem są świadkom znane, ponieważ są mieszkańcami miejscowości Biele od lat 30-tych, 40-tych i 50-tych ubiegłego wieku. Z wiedzy własnej oraz z wiedzy nabytej świadkowie potwierdzają, iż grunty te służyły mieszkańcom wsi oraz innych uczestników ruchu jako drogi gruntowe, dzięki którym mieszkańcy Biele mogli dojechać do swoich domostw i pól uprawnych wchodzących w skład gospodarstw oraz innych miejscowości. Prawo do korzystania z tych gruntów mieli wszyscy mieszkańcy wsi Biele, jak również wszyscy mieszkańcy wsi sąsiednich, którzy korzystali z dróg jako ogólnodostępnego szlaku komunikacyjnego.

Decyzję o uznaniu nieruchomości za mienie gromadzkie wydaje się, biorąc pod uwagę stan nieruchomości istniejący w dacie wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 5 lipca 1963 r., dlatego też ma ona charakter deklaratoryjny, co oznacza że rozstrzygnięcie wydane w trybie art. 8 ust. 1 ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych poświadcza jedynie stan prawny nieruchomości istniejący w dniu wejścia w życie ustawy. 

W oparciu o zebrany materiał dowodowy, organ prowadzący postępowanie uznał, iż przedmiotowe działki spełniają wymogi ustawowe do uznania ich za mienie gromadzkie. Przed 1963 rokiem były faktycznie wykorzystywane jako grunty użyteczności publicznej. Podmiotem, który korzystał z prawa do użytkowania przedmiotowych działek nie była wyłącznie określona grupa osób do tego uprawnionych, ale ogół mieszkańców.

Analiza zebranego materiału dowodowego nie budzi wątpliwości, że działki o nr. ewid. 143/2 i 172/1 o łącznej pow. 0,9467 ha, przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych miały zawsze charakter publiczny, ogólnodostępny, służyły nie tylko lokalnej społeczności, ale wszystkim jej użytkownikom. Przedmiotowe nieruchomości stanowiły więc grunt użyteczności publicznej i społecznej, co przesądza o uznaniu ich za mienie gromadzkie.

Zawiadomienie o wszczęciu postępowania w przedmiotowej sprawie oraz zawiadomienie o zebraniu materiału dowodowego zostały przesłane do Urzędu Gminy Juchnowiec Kościelny oraz Sołtysa wsi Biele celem powiadomienia wszystkich mieszkańców poprzez wywieszenie na okres 14 dni na tablicy ogłoszeń w Urzędzie Gminy Juchnowiec Kościelny, opublikowaniu w Biuletynie Informacji Publicznej Gminy Juchnowiec Kościelny oraz na tablicy ogłoszeń sołectwa. Ponadto zawiadomienia zostały wywieszone na tablicy ogłoszeń Starostwa Powiatowego w Białymstoku na okres 14 dni oraz opublikowane w Biuletynie Informacji Publicznej Powiatu Białostockiego. Zawiadomienie o wszczęciu postępowania w przedmiotowej sprawie rozstało również opublikowane w prasie lokalnej – Gazeta Wyborcza. W wyznaczonym terminie strony postępowania nie wniosły żadnych uwag.

Pismem z dnia 16.05.2025 r., znak POR.6825.12.2025, Urząd Gminy Juchnowiec Kościelny przesłał zwrotną informację do tut. organu z potwierdzeniem wywieszenia na tablicy ogłoszeń Urzędu Gminy Juchnowiec Kościelny zawiadomienia Starosty Powiatu Białostockiego o wszczęciu postępowania w dniach 17.04.2025 r. – 02.05.2025 r.

Biorąc pod uwagę powyższe, orzeczono jak w sentencji.

Zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych niniejszą decyzję podaje się do wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości – Biele, gm. Juchnowiec Kościelny oraz ogłasza wywieszając ją na tablicy ogłoszeń w Urzędzie Gminy Juchnowiec Kościelny oraz Starostwie Powiatowym w Białymstoku na okres 14 dni, a także zamieszcza się w Biuletynie Informacji Publicznej gminy i powiatu oraz w prasie lokalnej.

Pouczenie

Od niniejszej decyzji przysługuje stronie prawo wniesienia odwołania do Wojewody Podlaskiego, ul. Mickiewicza 3, za pośrednictwem Starosty Powiatu Białostockiego w terminie 14 dni od daty jej doręczenia.

Zgodnie z art. 127a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t. j. Dz. U. z 2024 r., poz. 572) w trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania strona może zrzec się prawa do wniesienia odwołania wobec organu administracji publicznej, który wydał decyzję. Art. 127a § 2 stanowi, że z dniem doręczenia organowi administracji publicznej oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania przez ostatnią ze stron postępowania, decyzja staje się ostateczna i prawomocna.

Z up. STAROSTY

Mirosława Drewnowska

DYREKTOR

Wydziału Geodezji, Katastru i Nieruchomości

Otrzymują:

1. Wójt Gminy Juchnowiec Kościelny, ul. Jaśminowa 19, 16-061 Juchnowiec Kościelny –
   2 egz. (celem wywieszenia na tablicy ogłoszeń oraz BIP Urzędu Gminy Juchnowiec Kościelny na okres 14 dni i zwrot 1 egz. do tutejszego urzędu z potwierdzeniem faktu wywieszenia niniejszej decyzji);
2. Sołtys wsi Biele Pan Stanisław Ciborowski, Biele 32, 16-061 Juchnowiec Kościelny - 2 egz. (celem wywieszenia na tablicy ogłoszeń sołectwa na okres 14 dni i potwierdzenia tego faktu na piśmie);
3. Ewidencja gruntów i budynków w/m (po uprawomocnieniu się decyzji) – 1 egz.;
4. aa. – 2 egz. (w tym na tablicy ogłoszeń Starostwa Powiatowego w Białymstoku oraz BIP Powiatu Białostockiego, prasie lokalnej).